İşlenmiş et ürünleri sigara kadar zararlı mı?
Acaba işlenmiş gıdalar sigara kadar zararlı mı? Kahve hep iddia edildiği gibi kalp krizine yol açıyor mu? Buğday ürünleri beyne zarar veriyor mu? Bu sorular farklı dönemlerde sürekli olarak gündeme geliyor. Peki gerçekten günümüzde tüketmek için yeterince sağlıklı yiyecek kalıp kalmadığına nasıl karar vereceğiz?
Eskiden yemek yerken büyük bir keyif alınırdı. Bugün ise, hemen her gün besinlerin çeşitli zararlarına ilişkin yeni yeni açıklamalar duyuyoruz. Üstelik bu iddialar sürekli değişime uğruyor. Tabii ki gıda ürünlerinin vücudumuz üzerindeki etkilerine dair bilgileri gözden geçirilmesi normal, ancak bunların bağlamından koparılıp abartılması gereksiz korkulara neden olabiliyor.
İşlenmiş et ürünleri
Endişe: İşlenmiş et ürünleri, sigara kadar zararlıdır.
Gerçek: Dünya Sağlık Örgütü, işlenmiş et ürünlerinin kalın bağırsak kanserine yol açabileceğini belirtse de, gerçek gazetelerde yer aldığı kadar kaygı verici değil. İngiltere Kanser Araştırmaları Vakfı verilerine göre, kalın bağırsak kanserine sık rastlanmıyor. Fazla et tüketmiyorsanız, ömür boyu bu kanser türüne yakalanma riskiniz %5,6 düzeyinde. Sucuk ve pastırma gibi işlem görmüş ürünleri her gün tüketseniz bile bu risk %6,6'ya yükseliyor. Yani bu ürünleri tüketmeyi bırakan her 100 kişiden biri kanserden korunmuş olacak. Sigarayı bırakan her 100 kişiden 10-15'inin kanserden kurtulduğu düşünüldüğünde, işlenmiş et ürünlerinin sigara ile kıyaslanmasının mümkün olmadığı çok açık.
Kahve
Kahvedeki kafeinin kalp krizine neden olabileceği endişesi yaygındır. Ancak veriler bunun aksini işaret ediyor. 2014 yılında yapılan bir araştırmada bir milyon kişinin sağlık durumu incelenmiş ve günde dört fincan kahve tüketenlerin kalp ve damar hastalıklarından hayatını kaybetme olasılığı %16 daha düşük çıkmıştı.
Ancak bunların sadece gözlem olduğuna dikkat etmek gerekli. Burada kalbi koruyan şeyin kahve mi yoksa başka faktörler mi olduğunu kesin bir dille söylemek mümkün değil. Ancak bağımlılık bakımından kahvenin fazla zararı olmadığı rahatlıkla söylenebilir.
Buğday ürünleri
Buğday ürünlerinin beyinde tahribata ve Alzheimer hastalığına yol açtığı iddiası zaman zaman sürekli gündeme gelir.
Peki, doğruluk payı nedir?
Buğdaydaki glütene karşı alerjisi olanların oranı %1 dolayındadır. Çölyak hastalığı olarak bilinen bu alerjik tepki, ince bağırsağa zarar verecek besin yetersizliğine neden olabilir. Bazılarında ise alerji hastalık boyutunda değil, glütene karşı aşırı hassasiyet olarak ortaya çıkar. Glüten hassasiyeti ise tartışmalı bir konu. Bu hassasiyete glütenden ziyade birçok yiyecekte bulunan şeker ve proteinler yol açıyor olabilir. Eğer durum buysa sadece buğday ürünlerini azaltmak yeterli olmayabilir.
Bir başka iddia ise, buğday ürünlerinin yangıya yol açtığı ve bunun beyinde tahribata yol açarak Alzheimer'a katkıda bulunabileceği. Karbonhidrat ve şeker ağırlıklı diyetin zamanla sinir hücrelerine zarar vermesi söz konusu olabilir. Ancak kepekli buğday şekeri daha yavaş salgılandığı için patates gibi diğer enerji kaynaklarından çok daha iyidir.
Sonuçta şunu söylemek mümkün: İnsanlar 10 bin yıldır buğday tüketiyorlar, alerji ve glüten testi kesinleşmeden buğday yemeye son vermenin hiçbir gereği yok...
Tereyağı, peynir ve süt
Yıllardır yağlı süt, peynir ve tereyağı gibi ürünlerde bulunan doymuş yağların kandaki kolesterol seviyesi artırıp kalp krizi riskini artırdığı zaman zaman gündeme getirilir. Bu nedenle birçok sağlık kuruluşu margarin ve bitkisel yağlar içeren Akdeniz diyeti önermeye başlamış durumda.
Ancak son yıllarda elde edilen bulgular, yerleşik algıları değiştirdi. Son dönemde yapılan bir araştırma, fazla miktarda doymuş yağın kalp ve damar hastalıkları üzerinde bir etkisi olmadığını ortaya koydu. Deneyde bir gruba, sekiz hafta boyunca her gün %27 yağ içeren peynir yedirildi. İkinci gruba ise yağ içermeyen diyet uygulandı. Deney sonucunda ilk grubun kolesterol oranının, ikinci gruptan daha düşük olduğu görüldü. Yağlı süt ürünlerinin yüksek kalori içerdiği doğrudur ancak bu ürünleri tüketenlerin obez olma olasılığı diğerlerine göre daha yüksek değildir. Yağlı süt ürünleri, insanları daha uzun süre tok tuttuğunu ve sağlıksız yiyecek atıştırma ihtiyacını azalttığı olasılığını da göz önünde bulundurmak gerekli.
Pastörize süt
Pastörize sütün egzama, astım ve bağışıklık sistemiyle ilgili hastalıklara yol açabileceği iddia edilir sürekli. Bu iddia, besinlerin "doğal" halinin daha sağlıklı olduğu düşüncesine dayanır. Pastörize işleminin sütteki birçok yararlı besine zarar verdiği, proteinleri ve yararlı bakterileri yok ettiği öne sürülür. Ancak bu doğru değil, yani sütün ısıtılmasıyla yapılan pastörizasyon işleminde besin maddeleri değerinden bir şey kaybetmez.
Yumurta
Yumurta hakkında ortaya atılan bir iddia da, fazla tüketilmesi halinde kalp krizine neden olabileceği... Uzun süre yağlı süt gibi yumurta da kandaki kolesterol düzeyini artırarak damarlarda yağ birikmesine ve dolayısıyla kalp hastalıklarına yol açabilecek gıdalar arasında sayıldı. Bunda az da olsa doğruluk payı var. Ancak sağlıklı bir kişiyseniz her gün yumurta yemekte bir sakınca olmadığı görülüyor. Üstelik yumurta iyi bir protein kaynağıdır.
Diyet içecekler
Diyet içeceklerde bulunan yapay tatlandırıcının kanser riskini arttırdığı söylenir. Fazla şekerin obezite, diyabet ve kalp hastalıklarına neden olduğu bilinen bir gerçek. Bu nedenle diyet içeceklere konulan yapay tatlandırıcıların kanserli tümörlerin büyümesine neden olduğu belirtilir.
Ancak ABD Kanser Enstitüsü'nün yaptığı bir araştırmaya göre, tatlandırıcılarda kullanılan aspartam maddesinin beyin tümörü, lösemi ya da lenf kanseri bakımından bir risk oluşturmadığı görüldü. Henüz kanıtlanmamış olsa da, tatlandırıcıların glikoz intoleransı ve tip 2 diyabet riskini arttırabileceği iddiaları var. Yine başka bir araştırmada ise, sodalı içeceklerin mideye ve kemiklere zarar verdiğine ilişkin iddialar tamamen çürütüldü.
Hangisi daha sağlıklı: Çay mı, kahve mi?
