Tiroidiniz Hiper mi Hipo mu?

Boyunda hemen gırtlağın altında yerleşmiş ve elle hissedilebilen, iki ayrı bölümden oluşmuş, kalkana benzeyen bir salgı bezi olan tiroidin fazla tiroit hormonu üretmesi nedeniyle hipertroit, az tiroit hormonu üretmesi nedeniyle hipotroit hastalığı oluşur. Her iki durumda da alınması gereken bazı tedbirler vardır. Tiroit bezi, boyunda hemen gırtlağın altında yerleşmiş ve elle hissedilebilen, iki ayrı bölümden oluşmuş, kalkana benzeyen bir salgı bezidir. Tiroit bezi, besinlerle aldığımız iyodu kandan çekerek içinde depolar. İhtiyaç olduğunda depolanmış iyodu kullanarak, T3 ve T4 adında iki ayrı hormon üretir. T4 ve T3 hormonları vücudun motor mekanizmalarından biridir. Tiroit hormonlarının vücudumuzda etkilemediği organ veya hücre yok gibidir. Kalp hızı, kan kolesterol düzeyi, vücut ağırlığı, kasların güçlü olması, âdet düzeni, cilt ve tırnaklar, kemikler, cinsel organlar, beyin ve psikolojik durum tiroit hormonlarından etkilenmektedir.

Hipertiroit, tiroit bezinin fazla tiroit hormonu üretmesi nedeniyle ortaya çıkar. Aşırı tiroit üretimiyle hızlanan metabolizma sonucu hastada iştah artmasına rağmen kilo kaybı, çarpıntı, terleme, sıcağa tahammülsüzlük, titreme, âdet düzensizlikleri, uyku bozukluğu ve sinirlilik gibi belirtiler görülür. Ayrıca bağırsak hareketleri artar ve ishal gelişebilir. Hipotiroit ise tiroit hormonunun az salgılanması nedeniyle ortaya çıkar. Bu durumda metabolizma yavaşladığı için hastada ciltte kuruluk, saçlarda kabalaşma, yüzde ve vücutta şişlikler, üşüme, uykuya eğilim, kabızlık, kadınlarda âdet düzensizlikleri, seste kalınlaşma görülür. Tiroit bezinin çalışması beyinde bulunan ve hipofiz adı verilen bir bezden salgılanan TSH hormonu ile sağlanır ve kontrol edilir.

Tiroit bezi hastalığı tedavisi

Ailesinde tiroit hastalığı olanlar, iyot eksikliği olan yörelerde yaşayanlar, beslenmeye bağlı yeterli iyot alamayanlar, şeker hastalığı olanlar, anemisi olanlar, gebeler, yeni anne olanlar, otuz yaş üzeri erişkinler, erkeklere göre kıyaslandığında kadınlar, kanser nedeniyle baş ve boyuna radyoterapi (şua tedavisi) uygulananlar, romatoid artrit veya diğer otoimmun hastalığı olanlar tiroit bezi hastalıklarına yakalanma riski olan kişilerdir. Tiroit hastalıkları özellikle kadınlarda daha sıktır ve erkeklere göre sekiz-on kat daha fazla görülür. Düşük yapan, gebe kalamayan ve âdet düzensizliği yaşayan kadınlarda mutlaka tiroit hastalıkları düşünülmelidir. Çocukların büyümesi için tiroit hormonlarının yeteri kadar kanda olması gerekir. Tiroit hormonu az salgılanan çocuklarda büyümede gerilik, boy kısalığı veya cücelik oluşur. Anne karnındaki bebeğin beyin gelişimi anneden göbek kordonuyla gelen tiroit hormonlarına bağlıdır. Eğer annede tiroit yetmezliği varsa az hormon gelir ve bebeğin beyin gelişimi iyi olmaz ve zekâ geriliği ortaya çıkar.

Tiroit hastalıkları metabolizmayı etkilediği için birçok hastalıkla karıştırılmaktadır. Tanı için hastanın şikâyetlerinin iyi dinlenmesi, kanda hormon değerlerinin (T3, T4, TSH) ölçülmesi, muayene ve ultrasonografi gibi yöntemler kullanılır. Kanser şüphesi taşıyan nodüllerde ise, tanı için ‘ince iğne aspirasyon biyopsisi’ kullanılır. Tiroit rahatsızlığı tanısı alan bir hastaya, hastalığın cinsine göre üç tedavi yöntemi uygulanır. Bu tedaviler; ilaç tedavisi, halk arasında atom tedavisi olarak da bilinen radyoaktif iyot tedavisi ve cerrahi tedavidir.

Son yıllarda geliştirilen bitkisel ürünlerle, tiroit hastalıklarının tedavisi başarı ile gerçekleştirilmektedir. Tere tohumu, kuzu kulağı, çörek otu, beşparmak otu, ısırgan otu, ada çayı, hayıt tohumu, defne tohumu, kuzdu bitkisi, ceviz yaprağı gibi bitkilerin farklı karışımları tiroit hastalıklarında kullanılmaktadır. Bu karışımlarla tiroit bezinin düzenli çalışması sağlanmakta (hipertiroidi düşürmeye, hipotiroidi yükseltmeye yardımcıdır), hormonal yapı düzeltilmekte, tiroit üzerinde oluşmuş nodüller ortadan kaldırılmakta, guatr belirtileri giderilmekte ve tiroit bezinin kendisini yenilemesine yardımcı olunmaktadır.

Tiroit hastaları için beslenme önerileri

1. En önemlisi iyotsuz tuz yiyin.

2. Karbonhidratlı, unlu ve şekerli gıdaları az yiyin.

3. Kafein içeren kola, kahve ve çikolatayı azaltın.

4. Hidrojenize yağları (margarin) yemeyin. Zeytinyağı veya sıvı yağlar tüketin.

5. Kilonuz fazla ise zayıflamaya çalışın.

6. Haftada iki defa balık yiyin, balık yemiyorsanız omega 3 desteği alın.

7. Egzersiz yapın. Egzersiz tiroit bezinin daha iyi çalışmasını sağlar.

8. Yeteri kadar protein alın.

9. Sigarayı kesin. Sigara tiroit hormonlarını azaltır.

10. Selenyum, çinko ve magnezyum eksikliği varsa giderin.

11. Şu besinler tiroit hastalarına önerilmez: Brokoli, lahana (kırmızı ve karalahana, Brüksel lahanası), karnabahar, soya, ıspanak, yerfıstığı, böğürtlen, turp, darı, şeftali.