Yere düşen bir şeyi yemek zararlı mı?
Yere düşen yiyeceğin beş saniyeden fazla yerde kalmadığı sürece mikrop taşımayacağına inanılır. Peki bu inanışın gerçeklik payı var mı?
Yere düşen yiyecekler gerçekten beş saniyeden az süre yerde kalırlarsa, yenebilecek kadar güvenli midir, yoksa gözle görülmeyen zararlı mikroplar bu yiyeceği kaplar mı?
Bu konuda netleştirmek gereken şey, yerlere düşecek bir yiyeceğe saldırmak için sürü halinde bekleyen bakteriler olmadığı. Bu bakteriler zaten her yanı çevrelemiş durumdadır. Bakteriler yeni silinmiş yerlerde dahi bulunur.
Sonuçta bilim insanları, bir yiyeceğin yere değdiği anda kirlendiğini belirtiyor. 2015 yılında yapılan bir araştırmaya göre, evlerdeki tozların içinde 9 bin farklı tür mikrobik canlı bulunuyor. Bunların 7 binini bakteriler oluşturuyor, ancak bu bakterilerin çoğu zararsız. Aslında bu bakteriler ellerimizde, yüzümüzde, evimizde, hatta soluduğumuz havada bolca bulunuyor.
Chicago Üniversitesi'ndeki Mikrop Uzmanı Doktor Jack Gilbert, mikroorganizmalardan kaçmanın mümkün olmadığını, insanların zaten bir bakteri denizinde yaşadığını belirtiyor.
Araştırmalar, her bireyin bir saat içinde çevreye 38 milyon bakteri hücresi saldığını ortaya koyuyor. Mikroorganizmaların tehlikeli olduğu ve hepsinin öldürülmesi gerektiğine dair inanış çok uzun zamandır bilinir; ancak bu paranoyaya rağmen, gerçekten hastalık yapan mikrop kapma olasılığının çok iyi anlaşılmadığına dikkat çekiliyor.
Yere düşen yiyecek gerçekten yenilir mi?
Uzmanlar, yerlerin normal ölçülerde temiz olduğu durumda yere düşen yiyeceğin yenilebileceğini belirtiyor. Ancak tabii ki, yiyecek bir mikrop yuvasına düştüğünde yenilmemesi gerektiği vurgulanıyor. Bilim insanlarının şu önerisi ise önemli; "Evde biri hasta ise ya da hijyen kurallarına pek uyulmayan bir ülkedeyseniz, yere düşen bir yiyeceği tabii ki yemeyin."
İnsanların çevresinde elbette hastalık yapan mikroplar bulunuyor. Ama bu mikrobun yerde olması demek, çok büyük olasılıkla mutfak tezgahında ya da kapı kollarında da olması anlamına geliyor. Yani yere düşen yiyeceği yiyip yememekten bağımsız olarak, hastalanmak çok mümkün. Aslında genel uyarılar burada da geçerli. Örneğin, yerde Salmonella virüsü varsa düşen yiyeceği yemek sizi hasta edecektir.
Mikropla temas yararlı mı?
İnsanların bakterilerle arasında sihirli bir engel yoktur, en itinalı temizlik dahi bakterileri insanlardan uzak tutamaz. Aslında uzmanlar mikrop dünyasıyla ilişki içinde olunmasının faydalı olacağına dikkat çekiyor ve yiyeceğiniz doktor muayenehanesinde ya da tuvalette düşmediği sürece, mikroplara maruz kalmanın iyi bir şey olduğunu belirtiyor. Çünkü insanlar, çevrelerindeki mikroplarla evrim geçirdi. Araştırmacılar, insan türünün evriminde mikropların önemli bir rol oynadığına vurgu yapıyor.
İnsanlar daha çocukken çevresinde çok sayıda mikropla ilişki halindedir. Bir çocuk iki yaşına geldiğinde aşina olduğu mikrop çeşitleri hemen hemen bir yetişkinin seviyesine ulaşmış olur. Bu nedenle, "berbat" bir yer olmaması kaydıyla, yere düşen yiyeceğin üzerinde bulunan mikropların bağışıklık sisteminin gelişmesine yardımcı olacağı belirtiliyor. Hatta aşırı hijyenik ortamlarda bağışıklık sisteminin iyi gelişmediğine dikkat çekiliyor.
Tüm bu veriler ışığında "beş saniye kuralının" çok da anlamlı olmadığını söylemek mümkün. Eğer ortamda hastalık yapıcı bir mikrop varsa, düşen yiyecek çok daha kısa süreyle yerde kalmış olsa bile hastalığı önlemeyecektir. Diğer zamanlarda ise, yani yerde hastalık yapıcı mikroplar yerine bakterilerin olduğu durumlarda, yerden yiyeceği alıp yemekte sorun yoktur.
