Yabancı cisim yutan çocuğa nasıl müdahale edilmeli

Çocuğunuz yabancı cisim yutarsa:

Yabancı cisim aspirasyonu, sıklıkla çocukluk yaş grubunda görülen, hava yolunun bir bölümü veya tamamının tıkanıklığına bağlı olarak değişik belirli ve bulgularla kendini gösteren ve müdahale edilmezse, dakikalar içinde ölüme neden olabilen acil bir durumudur.

Normalde yutma olayı sırasında küçük dil solunum yolunu kapatır. Yutkunurken ani nefes alma ağızdaki yabancı cismin solunum yoluna kaçmasına neden olur. Madde sıvı veya katı olabilir. Sıvı maddeler öksürükle kolaylıkla atılabilir. Katı maddelerden küçük olanların bir kısmı (%25'i) atılabilir. Yabancı cisim daha aşağıda ise öksürükle atılma şansı yoktur. Yabancı cismin büyüklüğü, cinsi ve solunum yollarında bulunduğu yere göre hastada farklı tablolar bulunur. Hatta bazı hastalarda ani ölümler söz konusu olabilir.

Çocuklarda yabancı cisim yutmaların çoğunluğu, gıda maddeleri özellikle de kuru yemişler ile olmaktadır. Bu gıda maddeleri de coğrafi bölgelere güre farklılık göstermekledir Ülkemizde Güneydoğu Anadolu Bölgesinde en sık karpuz çekirdeğine rastlanırken; Karadeniz Bölgesi'nde fındık,. Ege ve Marmara Bölgesinde ise ay çekirdeği birinci sıradadır. Yabancı cisim aspirasyon vakalarında ayrıca kabak çekirdeği, nohut, fasülye ve mısır tanesi, fıstık vd. yiyeceklere sık rastlanılmaktadır. Diğer aspire edilen maddelerden bazıları ise şunlardır: Plastik maddeler, toplu iğne, başörtüsü iğnesi, kalem ucu, ağaç parçası, boncuk, kemik ve çeşitli maddeler, oyuncak parçaları.

En sık görülen belirti, aspirasyon sonrasında boğulurcasına devam eden şiddetli öksürüktür. Hışıltılı solunum, aniden başlayan, şiddetli öksürük, ses değişikliği veya kısıklığı, ıslığa benzeyen solunum sesi de sık görülen belirtilerdendir. Boğaza kaçan bir yabancı cisim öksürüğün yanı sıra sürekli geğirme, korku ve heyecana sebep olabilir.

Tekrarlayan akciğer enfeksiyonu olan çocuklarda yabancı cisim aspirasyonu daima akılda tutulmalıdır. Yabancı cisim uzun süre kaldığında; atelektazi, kronik akciğer enfeksiyonu, abse. bronşiektazi gibi komplikasyonlar gelişebilir.

Her yaşta görülebilmesine karşın sıklıkla 0-3 yaş arasında görülmektedir. Bu yaşlarda sık görülme sebebinin, çocukların dünyayı ağızla tanıma istekleri olduğu düşünülmektedir.

Çocuğun anne babasının olayın nasıl ve ne ile olduğunu anlatması doktorun tanı koymasında çok önemlidir. Bu nedenle, özellikle ebeveynler taralından yabancı cisim öyküsü verilen olgular dikkatle değerlendirilmeli ve gerekli tetkikleri yapılarak tedavi edilmelidir Klinik olarak çocukların yüzde 90'ında öksürük, hışıltılı solunum ve solunum seslerinde tek taraflı azalma gibi semptom ve bulguların bir veya daha fazlası bir arada bulunur. Yabancı cisim aspirasyonların tanısında radyolojik tetkik çok önemlidir.

Başörtüsü kullanan 10-18 yaş kız çocuklarının (özellikle İmam Hatip Lisesi öğrencisi kızlarımızın) başörtülerini düzeltme esnasında, iğneyi kesinlikle ağızlarına almamaları gerekir. Kız çocuğunun dudağında tuttuğu başörtü iğnesi, yanlışlıkla konuşursa boğaza, bronşlara, oradan da akciğere kaçabilir.

Gıda maddeleri, en sık aspire edilen maddeler olduğu için; 3 yaş altı çocuklara çerez, kuruyemiş ve küçük parçalı yiyecekler verilmemelidir. Çekirdekli gıdalar yedirilecekse çekirdekleri çıkarıldıktan sonra yedirilmelidir. 7 yaşından küçük çocuklar oyuncak, iğne düğme gibi terzi malzemeleri ve küçük parçalı yiyecek maddelerinden uzak tutulmalıdır. Çocuk ağzında yiyecek varken konuşması önlenmeli, bu durumda iken ağlatılmamalı, güldürülmemelidir. Anneler çocuklarının altını değiştirirken başörtüsü iğnelerine ve kundaklamada kullanılan iğnelere dikkat etmelidir. Çocukların yutup boğazına kaçma tehlikesi olan nesnelerin, çocuğun çevresinde ve erişebileceği yerlerde bulundurulmaması en etkin önlemdir.

İlk yardım Önlemleri :

Ciddi öksürük ve yutkunma sorununa yol açan, yanlışlıkla yutulmuş yabancı cisimleri kendi başınıza çıkarmaya çalışabilirsiniz. Hastaların her an kaybedilebilme olasılığı nedeniyle hızla ilk yardım ve acil yardım planı yapılmalıdır. Aşağıda sıralanan acil müdahale önlemleri işe yaramazsa, çocuğunuzu olabildiğince ivedi bir şekilde doktora ulaştırmalısınız.

İlk yardımda hasta yan yatırılır ve sırtına vurulur. Bu sırada soluk verme olacağından cisim dışarı atılır. Cisim boğazda kalmışsa elle çıkarılır. Çocuk yuttuğu bir yabancı cisimden dolayı nefes nefese hava almaya uğraşıyor ve morarma belirtileri gösteriyorsa, çocuğu üst bedeni aşağı gelecek şekilde dizinizin üstüne yatırın (aşağı sallandırmak). Elinizin iç kısmıyla kürek kemiklerinin arasına vurursanız, arka arkaya öksürmeye başlayacaktır. Şiddetli öksürük kesildikten sonra, çocuğun ağzındaki ya da gırtlağındaki yabancı cismi çıkarın. Bunun için çocuğu düz bir şekilde yere yatırın ve iki başparmağınızla çenesini aşağı doğru bastırarak, ağzını açın. Daha sonra başparmaklarınızdan biriyle diş sıralarının arasındaki yanağa bastırın. Diğer elinizin parmaklarıyla olabildiğince derine giderek, ağız ve gırtlak bölgesini araştırın ve yabancı cismi çıkarın. Bebeklerde bunun için bir iki parmağınızı kullanmanız yeter.

Yabancı cisim yutakta ise işaret parmağı ile cisim alınabilir. Parmakla alınamayan durumda kişi karnından tutulur elle desteklenerek baş ve vücut öne doğru eğdirilir. Sırta vurma ile basınç yapılır. Yabancı cismin yerine ve cinsine göre hastanede müdahale edilmesi gerekebilir. Bronkoskopi ile solunum yolundan cisim çıkarılır.

1. Ağız içini kontrol edin. Görebiliyorsanız yabancı cismi çıkarmaya çalışın. Eğer çocuk 1 yaşın üzerinde ise yumuşak bir şekilde Heimlich Manevrası' nı uygulayın.
2. Eğer çıkartamıyorsanız bir elinizle göğsünden tutarak bebeği yüzü yere bakacak şekilde ön kolunuzun üzerine dizinizle destek olacak şekilde yatırın. Kürek kemikleri arasına diğer elinizin ayası ile 5 kez vurun.
3. 5 kez işaret ve orta parmağınızla göğüs hamlesi uygulayın
4. Ağız içini kontrol edin.5. Gerekiyorsa yapay solunum yaptırmaya başlayın 6. Gerekiyorsa temel yaşam desteği uygulamalarına başlayın 7. Başarılı oluncaya kadar bu işlemlere sırasıyla devam edin.

Çocuklar yemek yerken neden boğulma tehlikesi ile karşılaşırlar?

Az çiğnenmiş büyük bir lokma yutmaya çalışmak.

Diş eksikliği vd. nedenlerle çiğneme güçlükleri.

Konuşurken veya gülerken bir şeyler çiğnemek.

Çok hızlı yemek yemek.

Ağızda yiyecek varken oynamak, koşmak ya da yürümek.

Çocukları boğulma tehlikesi ile karşı karşıya bırakmayın!

Çocukların ulaşabilecekleri yerlere yutulacak büyüklükte küçük objeler bırakmayın.

Karpuz, kavun ve zeytin çekirdeği gibi küçük ve sert maddeler çocuklardan uzak tutun.

Çocukların çevrelerinde katı sebze ve meyveler bulundurulmayın.

Çocuklar yemek yerken sandayeye oturtun.

Çok hızlı yemek yemelerine engel olun.

Çiğnemelerini gerektirmeyen yumuşak yiyecekler verin.

Oyuncakları yutamayacak büyüklükte olsun.

Oyuncakların çıkarılabilen küçük parçaları olmasın.

Çocuklara, çekirdekli gıdalar, çekirdekleri çıkarıldıktan sonra yedirin.

Küçük çocuklara leblebi, üzüm ve benzeri türde yiyecekler vermeyin.

Büyük yiyecekleri yutabilecekleri küçük parçalara ayırın.

Çocuk herhangi bir şey yerken başında bulunun.

Çocuklarınızın altını değiştirirken başörtüsü iğnelerinize ve kundaklamada kullandığınız iğnelere dikkat ediniz.

Başörtüsü kullanan kız çocuğunuzu başörtüsü iğnesini ağzına almaması konusunda uyarın.